Diepgang

Uit Acteren is een Vak 13 56

Acteren gaat over heel veel meer dan je tekst kennen en weten waar het verhaal over gaat. Als je je personage diepgang mee wilt geven, een ontwikkeling wil laten doormaken gedurende het stuk, dan vraagt dan meer onderzoek.

Laatst gaf ik les, de cursisten hadden een best wel pittige tekst (Lars Noren, een scene uit Een onderwereldse glimlach). Ze lezen en lezen en proberen steeds meer te begrijpen wat zich in die scene afspeelt. Als je hem puur als scene speelt lijkt het op een gemiddelde moeder en dochter ruzie, waar beiden proberen de ander te kwetsen. Waarom beiden zich gedragen zoals ze zich gedragen is echter veel interessanter.

Een scene in een script staat nooit op zichzelf. Het is onderdeel van een groter geheel, het hele script.
Het verhaal uit het script staat ook nooit op zichzelf. Het is een onderdeel van een nog groter geheel.  Wat geberude er voorafgaand aan het script en wat gaat er gebeuren als de laatste zin is gezegd. Wat gaan de personages doen als alles is gezegd? Hoe heeft hun leven er uitgezien, en Het is belangrijk om dat te onderzoeken. Door het script meerdere keren te lezen ontdek je dingen die vragen oproepen. Waarom doet de moeder zo omslachtig naar haar kind? Waarom zegt ze niet waar het op staat? Waarom wil de dochter niet naar haar eigen kind gaan kijken? Ook niet als ze huilt? Uit wat voor plaats is de dochter thuisgekomen? Wat heeft ze daar gedaan, en nog belangrijker: waarom was ze daar. Waarom kan de moeder niet gewoon erkennen dat ze dingen fout heeft gedaan? En is dat eigenlijk wel zo?

In een goed script staat veel informatie die naar het verleden verwijst, maar daar kan je niet altijd op bouwen. Soms zijn de verwijzingen zo vaag dat je echt moet zoeken naar waarom het personage doet wat hij doet. Soms geeft een script geen informatie uit de voorgeschiedenis en dan moet je zelf onderzoeken waarom je juist deze woorden op dat moment zegt.
Als acteur mag je er altijd van uit gaan dat je personage de dingen niet voor niets doet. Anders zou de schrijver het niet op die manier hebben opgeschreven.

Diepgang in je spel kan je ook verkrijgen door op de vloer improvisaties te doen. In een van mijn lessen, waarin we met een tekst werken, vraag ik de cursisten om 3 voorwerpen mee te nemen. In een eerdere oefening, los van een script, hebben we dit al eens gedaan. Het is een oefening om in het moment herinneringen op te kunnen roepen.  Ik vraag om een gebeurtenis uit het verleden van je personage te bedenken (soms moet je dat echt verzinnen), die je koppelt aan dit voorwerp. Soms laat ik dezelfde voorwerpen meenemen. Dat maakt het interessant, wat dan zie je het verschil in waarde van hou het personage er herinneringen aan gekopppeld heeft en hoe je persoonlijke herinneringen totaal anders kunnen zijn.

Zo kan een glitter haarstrikje voor het personage staan voor een herinnering aan de balletles, toen alles nog goed was. Het kan ook staan voor een kadootje dat het eerste kleinkind kreeg, of de dochter, toen bleek dat ze zwanger was. Het maakt niet uit welke herinnering je er aan koppelt, maak een keus. Zonder keus verzand je in verhalen, dan wordt het voorwerp zelf belangrijker dan de herinnering die het moet oproepen.

Door dit soort oefeningen krijgt de acteur een breder beeld van wie het personage is en hoe de verhoudingen tussen de karkaters liggen. Dat draagt bij aan een groter begrip dan alleen dat wat in de tekst staat. Dan kan je de diepere lagen mee laten spelen. Zo wordt het rijker, diepgaander. 

Dingen die ik leer probeer ik ook in mijn lessen in te zetten. Meer weten over mijn lessen? Ga naar workshops en trainingen op mijn website voor een overzicht van het hele aanbod