Emoties komen van rechts.

Uit: Tips en Weetjes over trainingsacteren 38

Emoties, we hebben ze en dat laten ze ons weten ook. Ze zijn maar moeilijk onder controle te houden. Waarom hebben we emoties? Al lezend in verschillende artikelen verdiep ik me in deze vraag en het antwoord komt niet makkelijk tot me. Ik ga in dit artikel proberen woorden te geven aan gevoel. Rationeel te maken wat gevoel is, en dat is al een contradictie denk ik.

Zo las ik:

"Natuurlijke emoties zijn verdriet, vreugde, woede en angst. Door het doorleven van deze emoties, kun je gefixeerde gevoelens als bijvoorbeeld irritatie, wanhoop, chagrijn, onzekerheid, verveling, schaamte of depressie in beweging krijgen. Met deze beweging kun je groeien naar “vrije” emoties als vreugde, vitaliteit, liefde, vertrouwen, creativiteit en dankbaarheid." 

Ik raak na het lezen hiervan verward. Hebben we emoties of gevoelens, of is dat hetzelfde? Zijn de woorden die hier als gevoelens opgeschreven zijn niet een voortvloeisel uit de emoties? Hebben we dan niet veel meer emoties? 

Wikipedia helpt me hierin een beetje verder: 

Een emotie wordt vaak omschreven als een innerlijke beleving of gevoel van bijvoorbeeld vreugde, angst, boosheid, verdriet dat door een bepaalde situatie wordt opgeroepen of spontaan kan optreden. Emoties zijn subjectieve gevoelens, en gaan samen met lichamelijke reacties en gezichtsuitdrukkingen en gedrag. In biologische zin kan men een emotie ook definiëren als een reactie van onze hersenen op een affectieve prikkel. Dit komt zowel bij mensen als dieren vrijwel automatisch tot uiting in een bepaald patroon van gedrag (bijvoorbeeld vluchten of toenadering) en fysiologische reacties. Het gevoel kan dan gezien worden als een speciale uiting of vorm van emoties die typisch is voor mensen, namelijk de bewuste beleving, of mentale reflectie van een emotie.

Hoewel ik dit als een duidelijk verhaal lees, staat er toch volgens mij toch ook: een emotie is een innerlijke beleving of gevoel... en gevoel kan dan gezien worden als een speciale uiting of vorm van emotie. Dat is dan toch dezelfde boodschap maar dan omgekeerd? Mijn conclusie zou dan zijn dat emotie en gevoel verschillende woorden voor hetzelfde zijn. 

We weten allemaal wel situaties te benoemen waarin sprake was van een emotie. De geboorte van een kind, een (bijna) ongeluk waar je bij was betrokken, iets of iemand laat je schrikken. Maar ook bij een aankomend sollicitatiegesprek, een slecht bericht moeten geven, een uitdaging aangaan komen emoties kijken. Je kunt vaak ook benoemen wat het met je deed. Bij plotselingen situaties: je hart klopte sneller, je benen trilden, je voelde een rilling, je kromp in elkaar, je gezicht vertrok enz. Als je iets moet gaan doen dat voor jou op wat voor manier dan ook spannend is: je gezicht trekt, je adem gaat sneller, je slikt vaker, je zucht, je buik/keel of waar dan ook speelt op, enz. Er gebeurt dus van alles als een emotie zich aandient.

Emotie is volgens de omschrijving een reactie op een prikkel, de prikkel komt van buiten of door(-dat we terugdenken aan) een bepaalde situatie. Er is dus altijd iets dat de emotie veroorzaakt. Mensen die weinig last van prikkels hebben zullen in verhouding minder heftige emoties ervaren, terwijl prikkelgevoelige mensen hun emoties soms niet meer in bedwang kunnen houden. En dat laatste lijken we zo graag te willen. Je emoties in bedwang houden. Niet laten merken dat je bang bent, of verdrietig of boos. Helaas lukt dat maar moeizaam. Ook als we iets willen verbergen kunnen mensen vaak wel zien dat er "iets" anders aan de hand is. 

In trainingen slecht nieuws-, agressie- en weerbaarheidstrainingen enz. spelen emoties een rol. En die kan niet genegeerd worden. Als we doen alsof de emotie er niet is, komt die op een andere manier toch weer aankloppen. Pas als de emotie aandacht heeft gekregen ontstaat er ruimte voor iets nieuws. Emoties komen van rechts: ze hebben voorrang. Als je hen voorrang geeft is de kans dat ze voorbij gaan veel groter dan wanneer je maar blijft ontkennen, wegduwen, negeren. Dan blijken ze heel hardnekkig te zijn. 

De trainingen waarin dat inzicht valt zijn voor mij altijd heel waardevol. En het helpt deelnemers om te beseffen dat hun boodschap pas aan kan komen als verkeer van rechts voorrang heeft gehad. 

Wat een mooi vak, toch?