Het woord Trainingsacteur

Uit Tips en Weetjes over Trainingsacteren 76

Aan het begin van mijn werk in een training stel ik mij meestal eerst voor aan de deelnemers. Als je het werk al langer doet wordt het een bijna-standaard verhaal. Ook bij mij ging het over het rollenspel, de time-outregel, voor en achteruit spoelen en vooral dat het niet 'fout' kan gaan, omdat het onderzoek is. Ik hoorde mij dat steeds zeggen, tot ik eens echt naar mezelf ging luisteren. Wat vertel ik nou eigenlijk? En ben ik het wel met mezelf eens dat dit voldoende is om een veilige leersituatie aan te bieden?

Nee. Vond ik. Ik doe geen recht aan wat ik doe en het is zo standaard dat mijn woorden bijna betekenisloos zijn. Meer het toelichten van het proces dan dat het iets over mij zegt. En dat terwijl ik van deelnemers wel een overgave in kwetsbaarheid (want uitproberen in een groep is echt spannend) verwacht. Kan ik dat wel doen? Hoe weet ik of zij voldoende vertrouwen hebben in mij?

Heel prettig vind ik de vorm waarin mij vragen gesteld mogen worden over wie ik ben en wat mijn werk voor mij betekent. Dan komt het een laagje dieper, ben ik soms ook kwetsbaar want er kunnen pittige vragen worden gesteld.

In trainingen blijft het ook (helaas) terugkomen dat mensen naast goede ook slechte ervaringen hebben met acteurs. 'Die ging helemaal los en ik voelde me niet veilig, dus ik kijk alleen vandaag'.
Het woord 'acteur' roept niet altijd goede associatisch op. Ik worstelde daarmee. Mijn functie is wel 'trainingsacteur, maar ik acteer niet zoals op tv of in theater. Het is echt een ander vak.
Tegenwoordig benoem ik aan het begin die worsteling. Dat ik geen ingestudeerd stuk heb, dat ik mijn gedrag niet heb voorbereid, dat ik goed begrijp dat het woord 'acteur' andere verwachtingen oproept dan ik zelf wenselijk vind. En dat ik mijn binnen deze setting eigenlijk geen acteur vind.

Mijn werk is het spelen van gedrag. Dat gedrag wordt mij ingegeven door de deelnemer, die vertelt met welk gedrag (van een persoon) hij moeite heeft. En dat hij wil ontdekken hoe hij er adequaat op kan reageren zodat hij en de ander in gesprek kunnen blijven en misschien wel beter kunnen gaan samenwerken. Dan lever ik dat gedrag waar hij moeite mee heeft. Ik ben dan de leverancier van het (on-)gewenste gedrag om mee te kunnen experimenteren.
Door het anders te omschrijven en door erkenning te geven aan het 'lastige van acteurs/acteren' haal ik vaak al een stuk spanning weg. Nog altijd zullen mensen zeggen dat ze zelf geen acteur zijn, dat ze niet van rollenspelen houden, dat het onecht is, enzovoorts. Ik heb niet de illusie dat iedereen superblij is van 'ha we mogen weer...', al zijn er ook mensen die dat wel zeggen (heel fijn!).

Ik lever gedrag. Ik lever het gedrag dat de deelnemer nodig heeft om te kunnen experimenteren met voor hem nieuw gedrag. Ik noem mezelf dan ook liever gedragsleverancier dan trainingsacteur of -actrice. Dat blijft wel mijn formele functienaam, maar ik speel geen rol, ik speel gedrag. En dat gedrag is herkenbaar voor de deelnemer, waardoor het lijkt alsof ik de rol van de manager/collega/enz. speel. Dat maakt denk ik dat men het als het spelen van een rol ziet.

Ik doe echt alleen het gedrag. Door goed uit te vragen welk gedrag de ander als lastig ervaart, de omstandigheden waaronder dit ook lastig is en soms ook concreet welke woorden/uitspraken en welk gedrag daar aan gekoppeld is kan ik een bodem onder het gedrag leggen die geloofwaardig is. De interpretatie daarvan is voor rekening van de deelnemer, dat is helemaal prima. 'Ken je mijn baas soms?' zie ik als een compliment dat ik gedrag heb laten zien waarmee de deelnemer heeft kunnen oefenen. 

Wat voor werk ik doe? Ik lever gedrag. Ik ben gedragsleverancier.