Ik kan het niet

Uit Acteren is een Vak 4-16-56

Ik gaf eens les aan een groep waar best een verschil zat in wat ze aan acteerachtergrond hadden. Als docent vind ik dat interessant. Ik zie dan mijn uitdaging om elke cursist iets aan te reiken waardoor deze zijn volgende stap kan maken. Ik kan heel blij worden als ik dan iedereen zijn eigen stap zie maken. De ene maakt die eerste stap en de ander groeit door naar de vierde of vijfde of welke stap dan ook.

Acteren gaat over een proces waarin je in je eigen tempo en op je eigen manier ontdekkingen doet. Die ontdekkingen doe je om ze te kunnen inzetten in acteren. Een proces dus, zoals ik al zei. En elk proces is ook weer anders. Soms zijn er leerlingen waarbij ik al snel zie dat ze begrijpen hoe ze moeten zoeken, anderen kunnen bij dezelfde oefening blijven steken, omdat ze daar nog veel in te ontdekken hebben.

Ik benoem mijn lessen vaak als ontdekkingsreis. Ik reik je iets aan waarmee je gaat ontdekken, en daarin zit het leren. De vraag "hoe doe ik het", daar heb ik geen antwoord op. Dat is aan jou om uit te vinden. Natuurlijk zijn genoeg tips die ik je kan geven om je te helpen. Ik help je ook door te  benoemen wat ik meen te zien, en ik zeg bewust 'meen te zien', want het blijft altijd mijn waarneming, niet de waarheid. 

Een studente raakte gefrustreerd. "Ik kan het niet", zei ze. Ik vind haar een hardwerkend en creatief mens, ze heeft lef om dingen aan te gaan, om te onderzoeken en is niet bang om uit te proberen. De opmerking kwam tijdens een oefening die gaat over een zoektocht naar hoe je gebruik maakt van eigen ervaring om iets in een scene oprecht te kunnen spelen. In deze oefening focus je op je zintuigen, niet op het denken. "Wat gebeurt er?", vroeg ik. Door te analyseren kom je vaak tot inzicht en dan ontdek je wat je anders zou kunnen doen, of waarom het niet ging zoals je wilde. "Het lukt niet en ik kan het dus niet."

Wat maakt dat zij denkt dat ze het niet kan, omdat iets op dat moment niet lukt? In ons gesprek bleek dat ze zich heel erg spiegelde aan anderen. "Ik zie dat iedereen het kan, maar ik niet".

Dit gebeurt vaker en is ook niet heel vreemd. Als we iets aan het leren zijn, kijken we vaak naar degenen die al verder zijn. We willen graag kunnen doen wat zij al kunnen doen. Dat kan motiveren om zelf ook stappen te maken. Maar het kan ook ondermijnend werken, zoals bij deze leerling. "iedereen is beter dan ik", was haar overtuiging.

Iedereen zit in zijn eigen proces. Hoe moeilijk het misschien ook is om niet te vergelijken met wat anderen doen, probeer echt te vermijden dat je daar een oordeel aan koppelt. Als je blijft vergelijken, ben je niet met je eigen stappen bezig en dat gaat je niet helpen. Probeer het om te buigen: "Ik kan DAT nog niet, maar ik kan wel...." en vertrouw er op dat, als jij aan je eigen proces werkt, je steeds verder komt. Wil nooit ergens zijn waar een ander is, wil wel er naar toe werken om daar OOK te komen. In jouw tempo en op jouw manier.