In het moment

Uit Acteren is een Vak 28 TW55

"Er is alleen maar nu" klinkt soms bijna als een dooddoener. Wat wil het eigenlijk zeggen? We zijn ergens vandaan gekomen en gaan ergens naar toe. Doet dat er dan niet toe? Ik sprak iemand die me zei al die nieuwigheden over in het moment zijn maar onzin te vinden. "Ik ben wie ik ben juist doordat ik een verleden heb, en dat heb ik omdat generaties voor mij net zo hard meespelen als ik later voor mijn nageslacht zal doen."

Ik ben het daar volkomen mee eens. Het begrip "in het moment zijn" geeft niet aan dat je verleden of toekomst moet negeren, buitensluiten, ontkennen. Gelukkig niet, dat klinkt me veel te krampachtig.

In het moment zijn gaat vooral over waar je focus op is gericht. Er zijn mensen die ik hoor praten over hoe eerder gemaakte keuzes al dan niet handig waren, of over spijt hoe dingen zijn gegaan en "had ik maar". Ik denk dat het goed is zo bij tijd en wijle stil te staan bij wat er toe heeft geleid dat je bent waar je nu bent. Liefst zonder oordeel, want zoals mijn moeder zei: gedane zaken nemen geen keer. Je kunt niet ongedaan maken, wel kijken of je dingen met voortschrijdend inzicht anders kan gaan doen. Of nieuwe dingen doen om verandering te laten zien.

Het heeft ook niet veel zin, vind ik, om te proberen je toekomst te regisseren. Hoewel zorgvuldige planningen echt een geweldig behulpzaam kunnen zijn, kan je nooit voorspellen of er niet ergens een kink in de kabel gaat komen. Je hebt dan namelijk heel vaak niet zelf in de hand. Ik ging een fantastische reis maken als kind en zou voor het eerst vliegen. Mijn gedachten waren wekenlang bij de prachtige reis, mijn primeur in een vliegtuig, het plezier, de sensatie. Ik keek er enorm naar uit, maar op de dag zelf was ik doodziek met een zware keelontsteking en ik heb nagenoeg de hele reis geslapen. Dat had ik niet voorzien.
Mag ik dan niet dromen? Verlangen? Misschien ook niet bang zijn? Natuurlijk wel. Dat is mijn punt niet. Graag zelfs, want het stimuleert ook de fantasie en als theatermaker ben ik daar een voorstander van.

En terug naar "in het moment". Dat gaat niet over bezig zijn met verleden of toekomst, maar bewust je focus leggen op wat op dat moment speelt. Dat hou je ook niet hele dagen vol, sterker nog, dat hou je zelfs vrij kort vol als je het niet bewust doet. Onze gedachten zijn wat dat betreft een super afleidende factor.

Spelen in het moment, waar ik het zowel in mijn werk als actrice, regisseur als ook in mijn vak trainingsactrice vaak over heb, gaat over de acteur die alles tot in de puntjes heeft voorbereid en kan vergeten. Hij kent elke scene, zijn personage, weet wat er gaat gebeuren, en vaak ook hoe hij gaat reageren. Die acteur die in het moment speelt is de acteur die alles weet, en toch kan spelen alsof hij het nog niet weet. Omdat zijn personage het nog niet weet. Die acteur die alles wat hij weet achter zich kan laten, in het vertrouwen dat op het moment dat het nodig is hij zijn personage de ruimte kan geven om dat moment te vangen en daarop te reageren. Dat kan alleen in het moment. Elke seconde er voor of er na is gekunsteld, zei Stanislavski. En zo is het. Hou je focus op wat op dat moment gaande is, en laat je verrassen door wat er gebeurd, dan speel je oprecht en geloofwaardig.

De kennis heb je. Laat je daardoor niet afleiden van verrassingen die je kunnen overkomen. Zie het als je vangnet waar je zonodig altijd op terug kunt vallen. Als je dat ook in "het echte leven" kunt laten ontstaan, of in je werksituatie, dan sta je echt open voor wat er op dat moment speelt.

Mooi toch?

Dingen die ik leer probeer ik ook in mijn lessen in te zetten. Meer weten over mijn lessen? Ga naar workshops en trainingen op mijn website voor een overzicht van het hele aanbod