Lezen

Uit: Tips en Weetjes over trainingsacteren 47

Vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het neit uit in wlkee vrdlooge de lretets in een wrood saatn.Het einge wat bergnijlak is is dat de eretse en de ltaatse ltteer op de jiutse patals saatn. De rset van de lrtetes mgoen wklirueilg gaspletat wdoren en je knut vneglvoers gwoeon lzeen wat er saatt. Dit kmot odmat we neit ekle ltteer op zcihlzeen maar het wrood als gheeel

Voorwaarde om bovenstaande tekst te kunnen lezen is wel dat de ontvanger de woorden moet kennen.

Een andere voorwaarde is dat je geen specifieke beperkingen hebt bij het lezen. Dislexie of autisme kan het lezen van deze tekst bemoeilijken. Niet dat deze twee beperkingen hetzelfde zijn, verre van dat. Bij het lezen komen ze echter wel vergelijkbare problemen tegen.

Dyslectie is het gevolg van microscopische afwijkingen in de taalcentra van de hersenen. Doorgaans neemt men aan dat de oorzaak van het leesprobleem gelegen is in het slecht functioneren van fonologische taalverwerking. Er bestaan verschillende vormen van dyslectie, het voert te ver die allemaal uit te splitsen hier, dus daarvoor verwijs ik graag naar sites met informatie hierover. Vanwege mijn begintekst noem ik hier wel de fonologische dyslectie.

Wanneer iemand fonologisch dyslectie heeft, heeft hij of zij geen moeite met het woordbeeld maar met het uitspreken van woorden. Hierbij ondervindt je dan vooral problemen bij het lezen van onbekende of onzinwoorden. En mijn zin is uiteraard een complex van onbekende woorden.

Bij autisme speelt iets anders. De ontwikkeling van mensen met autisme loopt anders dan bij mensen zonder autisme. Heel kort (door de bocht, ik weet het) kan je zeggen dat het brein eerder ontwikkelt dan het gevoelsleven. Niet dat er geen gevoel is, absoluut wel, maar de focus is anders. Het brein vraagt om voorrang. Dingen willen snappen, kunnen doorzien, soms al zonder dat de taalontwikkeling gestart is snappen hoe dingen in elkaar zitten. Vergeef me voor de korte bocht hier, maar ik wil niet teveel van mijn onderwerp afwijken.

In diezelfde bocht kan je zeggen dat mensen met autisme baat hebben bij dingen kloppen, die overzichtelijk en voorspelbaar zijn. Nuanceringen, ondertonen, verwarrende informatie, zijn voor mensen met autisme vaak moeilijker te begrijpen. Hun hoofd maakt dan overuren om te proberen weer orde in de onduidelijkheid te brengen. En als het hoofd overuren maakt is er geen ruimte voor wat dan ook.

Bovenstaande tekst zal dan ook niet vanzelfsprekend makkelijk gelezen kunnen worden door veel ontvangers. Zoals ook veel verbale boodschappen niet altijd overkomen zoals ze bedoeld zijn. Daarom vind ik het zo belangrijk om daar in trainingen bij stil te staan, en dat het zo gek nog niet is om af en toe even bij elkaar te checken of je het nog over hetzelfde hebt.

Wat een mooi vak, toch?