Theater op locatie
Uit Acteren is een Vak 57
Locatietheater is een vorm die niet uitgaat van het standaard podium maar wordt gemaakt om op een ander soort locatie te worden vertoond. Het Werkteater is een enorme motor geweest om theater op locaties te gaan maken. Bijvoorbeeld op een camping, in een kerk, een tram in Amsterdam, een buurthuis. Theater op locatie is omarmd, ik vind het vaak heel inspirerend.
Bij het maken van theater op locatie is dat laatste je uitgangspunt. Wat is de plek waar je gebruik van wilt maken, hoe beinvloed die omgeving jou en wat is er aanwezig dat je kunt gebruiken voor de theatrale vormgeving.
Locatietheater kan zowel buiten als binnen zijn. Een bijzonder gebouw kan inspirerend zijn evenals een stuk natuur dat kan.
Enige jaren geleden zag ik een prachtige dansvoorstelling op Oerol, in het zand van de duinen langs de kust. Er werd van het zand gebruik gemaakt in de manier van vallen, van afstanden lopen, van kuilen in de duinpan. De wind had zijn invloed en ook speelden de langsvliegende meeuwen een niet-geregisseerde rol. Diezelfde voorstelling werd een kleine maand later op het Amsterdamse Over het IJ festival geprogrammeerd. Van zand naar beton. Heel bijzonder vond ik, hoe gebruikt werd gemaakt van de omgeving om dezelfde spanning in het geheel te houden.
Dit soort festivals lenen zich goed voor locatie-theater. De plek bepaalt wat voor soort stuk het wordt. Toch is het niet altijd zo dat het stuk pas gemaakt wordt als de locatie bekend is. Soms is het stuk al klaar en wordt dan de locatie daarbij gezocht. Beide kunnen goed werken, als het versterkend werkt. Zo zag ik eens stuk over een familiedrama op een bruiloft. Dat kan in principe op elke locatie. Deze was in een paardenmanege. Er kwam geen paard aan te pas, maar door die keus werd het de sfeer van een boerenbruiloft. Al vanaf de weg naar de locatie toe stonden items die bij een boerderij konden horen, de tribune was deels met hooibalen gevuld en dat kwam het stuk enorm ten goede.
Locatietheater is gebruik maken van de plek waar je bent. Soms door eerst te onderzoeken wat daar passend zou zijn, soms door te onderzoeken welke aanpassingen in je stuk nodig zijn om het logisch te maken dat je op die plek bent. Zo zag ik ooit een voorstelling over situaties tijdens de twede wereldoorlog. De setting was een oude bunker, waardoor het verhaal nog meer kracht kreeg.
Ik speelde eens in een stuk waarin een conflict moest worden opgelost, maar waar de personages zich steeds mee verloren in ego-gedrag en het probleem juist versterkten. Die speelden we ook in een stal, maar die setting klopte niet. In het hele stuk was geen enkele link met het boerenleven, het publiek zat op hooibalen te kijken naar een 'huiskamer' die in een stal was geplaatst. Jammer, want met kleine aanpassingen in het script had het probleem zich op zo'n locatie kunnen afspelen. Het eigen decor was echter vrij dwingend en niet passend. Dan is het mi geen locatietheater.
Hoe is de bodem? Is het een straat, weiland, zandgrond?
Hoe groot is het terrein? Gebruik lange afstanden als je die hebt of speel juist met de beperkte ruimte.
Welke geluiden zijn daar? Neem mee in je spel dat er onverwachte invloeden zijn.
Welke materialen heb je daar voorhanden? Takken in een bos, bloemen in een veld, vuilnis enz. Als het er is, geef het betekenis.
Waar zet je het publiek neer?
Hoe zit/staat het publiek?
Gebruik je wel of niet theaterlicht, versterking van geluid?
Enige jaren geleden werd een grootse voorstelling gemaakt in Veenhuizen, waar in het verleden een kolonie werd gesticht voor armen, bedelaars, weeskinderen om daar te worden 'opgevoed'. Daarop terugkijkend zien we hoe gruwelijk dat moet zijn geweest, als een gevangenis. Op die locatie werd een voorstelling gemaakt over die geschiedenis. De locatie was voor een belangrijk deel het decor. Omdat het tegenwoordig ook museum is, waar veel bewaard is gebleven, werd het een indrukwekkende belevenis om het verhaal van enkele 'bewoners' mee te beleven.
Ik maakte een serie scènes in een van de forten van de stelling van Amsterdam. Elke scène ging over iets wat zich op die locatie zou hebben kunnen afgespeeld. Soms mimisch, soms met tekst, soms vanuit beweging. Met daaraan toegevoegd een 'onzichtbaar' koor waardoor het geheel een spookachtige toevoeging kreeg: alles kloppend bij specifiek dit fort. We hebben daar het onderzoek gedaan, daar gerepeteerd. Dan merk je dat het klopt.
Locatietheater in de zuivere zin is per definitie uniek en alleen passend bij de (soort) locatie waar het is gemaakt. Want soms is een stuk zeker te verplaatsen naar andere, vergelijkbare locaties. Zo kan een stuk dan verhuizen en 'het land in gaan' om zo op verschillende unieke plekken vertoond te worden.
Alleen niet in een theater...
Mooi toch?
Dingen die ik leer probeer ik ook in mijn lessen in te zetten. Meer weten over mijn lessen? Ga naar workshops en trainingen op mijn website voor een overzicht van het hele aanbod
