De Pyramide van Maslov

Uit: Tips en Weetjes over trainingsacteren 32

Tijdens mijn opleiding, ik wilde destijds het onderwijs in, leerde ik over de Pyramide van Maslov. In die pyramide heeft de Amerikaanse psycholoog Abraham Maslov in 1943 als het ware geschetst wat een mens nodig heeft om uit te groeien tot een volwaardig, autonoom, gezond volwassen mens. Het zijn geen ingewikkelde dingen die hij beschrijft.

In het licht van de ontwikkeling van een pasgeborene zien we de volgende elementen:

• 1. Biologische behoeften
  2. Veiligheid en bestaanszekerheid
  3. Sociale contacten
  4. (zelf)waardering
  5. Zelfactualisatie

De biologische behoeftes zijn de moedermelk, de aanraking, de verschoning en een dak boven je hoofd. Basisbehoeftes die ons onze eerste veiligheid geven. Als we dat krijgen 'duikelien' we al als vanzelfsprekend naar het gevoel van veiligheid en bestaanszekerheid. Dat er altijd iemand voor je is, iemand die je kunt vertrouwen, waar je op terug kunt vallen als je een schaafwond hebt, als je het donker eng vind, of die je naar huis haalt als je even de weg kwijt bent. Allemaal voorwaarden die vrij makkelijk te realiseren lijken.

Daarna komt de tijd dat sociale contacten een plek beginnen in te nemen. Soms als je 2 bent al op de peuterspeelzaal, soms als je 4 bent en naar de basisschool gaat en vaak begint het met het spelen op straat met vriendjes en vriendinnetjes. Op een goede manier leren omgaan met anderen dan de mensen uit je gezin geeft je niet alleen sociale contacten, het leert je ook veel over sociaal gedrag. Je kunt hier pas aan werken als de eerste basisbehoeftes op orde zijn, daarom zit hij op deze plek in de pyramide.

In de sociale contacten ontdek je hoe mensen dingen doen, en vooral leer je ook over jezelf. Het is een soort reis of onderzoek naar wie jij bent in het geheel van jouw omgeving. En de volgende stap is dat je met deze kennis over jezelf gaat doen wat bij jou past, waar jij goed in bent, hoe jij in het leven wilt staan. Elke stap is een logisch vervolg op datgene wat er aan vooraf ging.

Maslov voor het leven?

Maslov's theorie houdt in dat als we in ons leven nieuwe stappen maken en nieuwe dingen meemaken, voor elke ervaring de pyramide weer opgebouwd kan/moet worden. Ga je naar een school, of later een werkplek, dan is ook daar eerst de basisbehoefte nodig. Kan je daar eten, naar het toilet gaan, is het er droog, warm (of juist fris als dat nodig is), heb je genoeg pauze, is er altijd iemand bij wie je terecht kan? Als dat er is en jouw aanwezigheid wordt gewaardeerd, je doet er toe, dan ontstaan de sociale contacten bijna als vanzelfsprekend. En je kunt je binnen de school of het bedrijf ontwikkelen, zodat je 'tot je recht' komt. In elke nieuwe situatie is dit her-ijken en als het goed gaat verrijken.

De pyramide is geen vaststaand gegeven. Soms kan het gebrek aan het een worden gecompenseerd door het ander. Te weinig eten maar wel voldoende sociale contacten en veiligheid kunnen goed samen gaan en een uiteindelijk gezonde ontwikkeling niet per definitie uitsluiten.

Kritiek op de pyramide.

Het belangrijkste kritiekpunt op de pyramide is dat Maslov nooit echt wetenschappelijk onderzocht heeft of zijn theorie klopt. Er is dan ook uit die tijd weinig fundament, terwijl de pyramide als gegeven wel in bedrijven en in de psychologie gebruikt werd. "Niet wetenschappelijk onderbouwd" is vaak een reden om te zeggen dat iets niet genoemd mag worden, en zo gold dat ook voor deze pyramide. Maar grappig genoeg zijn er andere onderzoeken die toch uitwijzen dat Maslov's pyramide wel degelijk hout snijdt.

Op de psychologen-website IVPP las ik: "Zo wees het onderzoek van Ed Diener uit 2011 uit dat mensen inderdaad gemotiveerd worden door deze waarden en dat ze zich prettiger voelen wanneer hieraan voldaan is. Ook andere motivationele theorieën sluiten goed aan op wat hier staat. Daniel Pink geeft in zijn boek “Drive” bijvoorbeeld aan dat mensen voor simpele taken prima aangestuurd kunnen worden met behulp van de spreekwoordelijke “wortel en stok”. Beloning en straf dus. Daarnaast zegt hij echter dat ze gemotiveerd worden door autonomie (zelf mogen uitmaken wat je doet), mastery (het onder de knie krijgen van nieuwe taken) en relaties (de omgang met anderen). Dat sluit vrij goed aan op de theorie zoals Maslow die beschrijft."

Ik ben echt een voorstander van het onderbouwen van dingen, maar soms zit iets zo logisch in elkaar, dan is het zinvoller om naar de bruikbaarheid te kijken dan naar wat er over is en wordt beweerd in wetenschappelijke termen. Als het klopt en werkt, dan is dat toch mooi?

Dat probeer ik altijd mee te geven. Als iets werkt, dan werkt het. Als het zinnig is, zoek dan naar waarom het werkt. Als die zin niet nodig is, maak het dan niet ingewikkelder dan nodig.

Wat een mooi vak, toch?