Het is nu of het is niet echt.

Uit Acteren is een Vak 10 36

Mensen reageren op datgene wat er om hen heen gebeurt. Die reactie volgt op de impuls die je voelt, al dan niet bewust. Zo werkt het met menselijk gedrag, niets gebeurt zomaar. Zelfs het moment dat je voelt dat je naar het toilet moet is al fysiek in gang gezet voor je je er van bewust was. 

In het echte leven staan we niet stil bij alle redenen waarom we dingen doen. We zijn gewend aan wat we doen, soms worden dingen van ons verwacht, soms zijn het onze eigen verwachtingen. En ik denk dat het goed is. Volgens mij zou je er gek van worden als je bij alles wat je van plan bent te gaan doen eerst moest nadenken.

We doen de dingen ook omdat ze op dat moment gedaan moeten worden. Als je oversteekt en er komt een auto aan dan spring je opzij omdat die auto er aan komt. Je gaat niet vast springen voor het geval er een komt, nee, die auto geeft je de impuls. Je reageert omdat er iets is dat aanleiding geeft om te reageren. In gevaarlijke situaties is het goed om direct op je impulsen te reageren en niet eerst te bedenken of het werkelijk klopt wat je wilt gaan doen.  

Ik lees af en toe over mindfullnes en in het moment zijn. Je niet laten afleiden door gedachtes over vroeger of later. Op impulsmomenten zijn die ook niet bruikbaar. Intuitief weten we wat we moeten doen, ons denken kan ons dan op het verkeerde spoor zetten. Ik heb vaak van die inzicht momenten gehad: achteraf kon ik terugzien dat ik al wist of een keus wel of niet de juiste was. Ik heb keuzes gemaakt met mijn denken, niet met mijn intuitie, mijn impulsen genegeerd. Soms is het lastig om een denker te zijn. 

Waarom vertel ik dit? Eigenlijk met twee redenen. De eerste is dat ik een interessant artikel uit 2012 las over hoe ons brein werkt, en dat in het moment willen zijn ons brein juist activeert om over dingen van het verleden na te denken. 

De andere reden gaat over acteren. Daar waar je in het echte leven niet kunt voorspellen wat er in de toekomst gaat gebeuren is voor een acteur het hele verhaal wel bekend. Hij weet waar hij begint, welke weg hij loopt en wat het resultaat is waarmee het script weer eindigt. Dat maakt acteren vind ik spannend. Want alles wat jij als acteur weet en in het repetitieproces ontdekt MOET je weer vergeten. De acteur vergeet het niet uiteraard, maar stopt met er over na te denken zodra hij het personage is. Want dat wat jij als acteur weet, daar heeft het personage nog geen weet van. 

Ik merk het als acteurs reacties te vroeg inzetten. Iets in de scene klopt dan niet. De acteur anticipeert, hij reageert vast op iets wat nog moet komen. En als hij te laat reageert klopt het ook niet. In de scene zegt je medespeler vertelt je medespeler dat hij je bedrogen heeft. Dat heeft in het echte leven direct effect: boosheid, ongeloof, verbazing, elke soort gevoel komt direct binnen en van daar uit reageer je. Blijft die reactie uit, dan is het niet geloofwaardig, alsof het je dan niet raakt. 

Ik moet vaak denken aan een uitspraak van Lee Strasberg, waarmee hij zijn acteurs alert hield: Het is nu of het is niet echt! Ik vind dat een waardevolle les, en daarom vind ik impulstraining een belangrijk onderdeel van de methode. Omdat het je leert weer je impulsen te herkennen en daarop te reageren. Niet er voor, niet er na, maar op het moment zelf. En daar heeft je personage iets aan.

Dingen die ik leer probeer ik ook in mijn lessen in te zetten. Meer weten over mijn lessen? Ga naar workshops en trainingen op mijn website voor een overzicht van het hele aanbod.