Omdat het zo is.

Uit Tips en Weetjes over Trainingsacteren 54

Soms sta ik even stil bij mijn irritatie over mensen die ongenuanceerde uitspraken doen. Moet ik medelijden hebben met iemand die niet verder kijkt dan zijn neus lang is (dat hoorde ik vaak van mijn moeder als ik iets doms deed)?

In het nieuws komen steeds vaker meningen naar voren die worden gepresenteerd als "de waarheid". Ik probeer me ver te houden van een oordeel daarop, omdat "de waarheid" vaak zo moeilijk concreet te maken is. Ik ben niet diepgravend genoeg onderlegd om op alle argumenten een tegenargument te hebben. Bovendien denk ik dat het weinig zin heeft, je kunt niet zomaar iemands overtuiging wegnemen. Niet zomaar. Het is aan de andere kant ook niet onmogelijk.

Ik verbaas me over extreme gewelddadigheid. In de serie "why we hate" die door de NPO werd uitgezonden komen voormalig extremisten aan het woord. Ze beschrijven waarom ze absoluut geloofden dat het goed was wat ze deden (aanrader deze serie, als je meer wilt begrijpen over extreem gedrag:  Why we hate. 6 delige miniserie, NPO.
Ze vertellen ook over de lange weg naar anders denken, anders gaan handelen, wanneer dit lukt (want dat is niet altijd zo).

Als iets iemands waarheid is, dan is dat zo. Dat kan gebasseerd zijn op feiten, op concrete waarnemingen en gebeurtenissen, en op gevoel. Wie ben ik, of is iemand, om te zeggen dat de ander iets niet mag voelen? Het is er, daar heb je mee te doen. Er kan wel een weg gekozen worden om te bezien of het gevoel reeel is in de omstandigheden. Of het gevoel nodig is voor die persoon, dat is een weg die die ander moet willen bewandelen.

Wat vaak onder extreem gedrag zit is een vorm van angst, aan de oppervlakte of diep weggestopt. En dan is er iets wat ineens een vorm van veiligheid geeft. Ik ben geen psycholoog of psychiater, ik beperk me tot observeren en als het kan probeer ik geen oordeel te vellen maar vragen te stellen. En ook dat is geen sinecure. Als ik iemand vraag waar zijn of haar mening op gefundeerd is, en ik krijg als antwoord "het stond op Facebook", dan is mijn grote valkuil dat ik daar laatdunkend over doe en denk. Het stemmetje in mij schreeuwt over de onzin van dit non-nieuws-medium, zonder wetenschappelijke onderbouwing.

Toch is het interessant om juist dan door te vragen. Na "omdat het zo is" mag ik een vraag stellen, proberen in dialoog te blijven. Proberen oprecht nieuwsgierig te zijn. Ook als wat je vertelt wordt voor jou totale "waanzin" is, om dat woord ook maar eens te gebuiken.

Als ik begrijp waarom mensen doen zoals ze doen, kan ik er meer mee leven dat dat zo is. Ik kan zeggen dat ik begrijp waar hun mening op gebasseerd is. Niet dat ik de mening begrijp, want dat is meestal niet zo. Maar dat wat ik begrijp, kan maken dat de verhoudingen niet verstarren, niet doorslaan, dat we 'on speaking terms' kunnen blijven. Dat is geen geweldige oplossing, maar wel een geweldloze.

En het stukje idealisme in mij zegt: Misschien plant ik met mijn vragen een heel klein zaadje om verder na te gaan denken. Misschien helpen vragen iemand om een andere weg te gaan bewandelen. Mischien niet. Wat ik wel weet, is dat er tegen ingaan de mening eerder versterkt dan verandert.

(Overigens VIND ik er vaak wel iets van. Ik probeer me daar niet altijd door te laten leiden, omdat het dan mijn open nieuwsgierigheid in de weg gaat staan.)