Human Interest

Uit Acteren is een Vak 32

Psychologie gaat over het waarom van het gedrag van de mens. Als omschrijving las ik: “Gedrag wordt bepaald door sociaal denken. Menselijk gedrag is te verklaren door te kijken naar de denkbeelden die mensen hebben over zichzelf en de wereld.”

Dat maakt het een interessant vakgebied vind ik. Ieders kijk op het leven is individueel, en gerelateerd aan de omgeving waarin iemand is grootgebracht, leeft, en al dan niet voor gekozen heeft. De manier waarop we ons gedragen is dan ook nooit eenduidig, al zijn er wel kenmerken die we aan groepen kunnen toebedelen. 


Acteren gaat feitelijk over hetzelfde. Het individuele gedrag van het personage wordt bepaald door de omstandigheden die in het script beschreven zijn. 
De acteur vraagt zich af waarom het personage doet wat hij doet, waarom hij niet anders kan dan reageren zoals hij reageert. Als lezer/buitenstaander kan je soms denken “zeg dat nou niet, dan voorkom je wat er daarna gebeurt”, maar zo werkt het niet. Ook niet in het echte leven. Voor een acteur is het van belang om te gaan uitzoeken waarom het personage het juist wel zegt of doet. Daarvoor moet je je personage gaan leren kennen, begrijpen en uiteindelijk van hem gaan houden. 

Ja,  zo noem ik dat. Ik geef mijn studenten altijd mee dat ze van hun personage moeten gaan houden. Ook als ze bijvoorbeeld Hitler of Stalin spelen, Nero of Caligula, of meer recent Breivik, leiders van organisaties als IS, Boko Haram enzovoorts. Want alleen als je zodanig in je personage duikt en van hem gaat houden dan kan je begrijpen waarom hij iets doet en dat geloofwaardig gaan spelen. Dat doe je door jezelf tijdens je voorbereiding en het spel zodanig in je personage te verdiepen, de psychologie van diens mind te gaan begrijpen, dat je niet anders kunt dan zeggen wat er in het script staat, of doen wat de je binnen de omstandigheden doet. 
Een goed acteur fileert als het ware de psyche van het personage om hem zo te leren kennen en begrijpen.


Daarnaast gaat een acteur op zoek naar wat hij zelf zou doen als hij in zich in de omstandigheden van het script zou bevinden. Wat zou jij doen, als je een keus moest maken tussen je 2 kinderen, weten dat de ander wordt vermoord? (Sophie’s choice)? Wat zou jij doen als je verliefd wordt op iemand waar je niet verliefd op mag worden (Romeo en Julia, West Side Story en vele andere varianten op dit thema). Hoe zou jij .. enzovoorts. Als je je tot in detail verdiept in hoe jij je zou gedragen in die gegeven omstandigheden ben je ahw bezig met een psychologisch onderzoek in jezelf. Je gaat je afvragen wat je zou doen en waarom. Hoe zou jouw gedrag zijn binnen in de gegeven situatie. Deze zelfanalyse helpt je om je te verbinden met je personage om deze geloofwaardig te kunnen gaan spelen.

Acteren is geen therapie, maar het heeft wel therapeutische waarde. Vaak zit in onze ervaringen, ook (of misschien wel juist) de moeilijke ervaringen, een schat aan spelmateriaal. Niet op het moment dat het moeilijk is, maar wel achteraf. En dat maakt acteren voor mij zo boeiend.

Mooi toch?

Dingen die ik leer probeer ik ook in mijn lessen in te zetten. Meer weten over mijn lessen? Ga naar workshops en trainingen op mijn website voor een overzicht van het hele aanbod