Gecontroleerde rollercoaster

Uit Tips en Weetjes over Trainingsacteren 72

'Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg'. Die les heeft mij toen ik hem kreeg veel gedaan. Het klopt.  Als je al jarenlang iets doet en het werkt, blijf het dan vooral doen. Als het resultaat nog steeds datgene is wat je wilt bereiken, prima! Fijn dat je dan de sleutel tot dat succes hebt gevonden.
Het leven bestaat niet alleen maar uit succesvol kunnen zijn in wat je wilt bereiken. Hardnekkig blijven proberen iets voor elkaar te krijgen omdat het een eerste keer ook lukte kan tot frustraties leiden als het daarna niet meer lukt.

In trainingen heb ik vaak te maken met deelnemers die willen dat er iets veranderd, maar niet weten hoe. Als je kijkt naar wat ze hebben gedaan gaat dat vaak over dat ze zijn blijven herhalen wat de eerste keer lukte, ook als dat de tweede keer niet zo was. De succeservaring overwoekerd dan als het ware de kans om nieuwe dingen uit te proberen. Als ze dan (net als ik destijds) dat inzicht krijgen dat herhaling na herhaling alleen maar hetzelfde (niet gewenste) resultaat zal geven, gaan ze proberen het op een andere manier te doen. En daar kom ik (lees 'de trainingacteur) vaak bij.

Als trainingsacteur aan het werk zijn in organisaties waar vaste patronen doorbroken moeten worden vraagt best veel. Vooral veel schakelen. Dat is inherent aan het vak, en het wisselt per training hoe intensief dat schakelen is.
Je schakelt van de een naar de andere deelnemer en telkens ben je start je weer vanuit een soort 0-positie. De lading van het vorige gesprek is weg en je staat open voor dit gesprek.
In de oefensituatie schakel je ook veel. Je geeft het gewenste (, voor de deelnemer lastige) gedrag, stopt bij time-outs, gaat weer 'aan' en varieert in het gedrag zodat de deelnemer optimaal kan ontdekken wat werkt. Dan schakel je weer naar neutraal voor de feedback. Soms schakel je een moment terug naar de rol om vanuit dat perspectief de feedback te kunnen geven. 
Tijdens de oefensituatie is de acteur niet alleen bezig met wat er zich afspeelt om daar adequaat op te reageren, hij registreert ook wat de deelnemer doet om iets te bereiken. Het is als het ware razendsnel schakelen tussen spelen, waarnemen en opslaan. Daar zit je stof om straks die feedback te kunnen geven. Dit snel heen en weer schakelen noem ik wel eens een gecontroleerde rollercoaster. De acteur heeft wel grip op al die schakelingen, want dat is het vak. Bij deelnemers kan het nog wel eens een worsteling zijn. Dat is niet erg, want worstelingen zijn de momenten waarop je meer leert dan wanneer alles van een leien dakje gaat.

Een specifiek onderdeel van ons werk waarin schakelen aan de orde is is bij assessments. Je bent dan bewust aan het toetsen of de deelnemer bepaalde competenties in huis heeft. Je inzetten in gedrag zijn dan ook gericht om dit uit te lokken bij de deelnemer. Laat die het gewenste gedrag zien, dan schakel je naar gedrag om de volgende competentie te toetsen. Twijfel je nog of diegene dat werkelijk in huis heeft, dan schakel je nog naar een variatie op dat gedrag.

Bewust schakelen is het vak. Met als doel de ander te helpen om eens iets anders te doen dan wat hij altijd doet en zo inzichten te geven in nieuwe mogelijkheden.
Schakelen om de deelnemer gericht aanbod te geven maakt van wezenlijk belang om in het moment te zijn. Bezig zijn met andere dingen dan die in de training aan de orde zijn leidt af. De deelnemer heeft er niet aan als ik schakel naar dingen die niet over de training gaan, als ik me bedenk dat ik nog melk moet halen, bijvoorbeeld. En het is maar goed dat de trainingsacteur daar ervaren in is, want al dat schakelen kan best een intensieve rollercoaster zijn.