Taal in theater en film

Uit Acteren is een Vak 24

Met de film " uit Van God los" uit 2003 kwam er opeens een soort "AHA! dialecten doen het goed" in de Nederlandse films. Helaas niet met al teveel succes overigens, naar mijn mening, ook al werden sommige films door hun cast nog best wel goed bezocht. Ik heb me daar altijd over verbaasd. Want daar waar de acteurs in "Van God los" een behoorlijk goed en passend Limburgs accent bezigden was in latere films dat niet het geval.

Ik moest hier aan denken toen ik een fragment in mijn cursus liet zien met acteurs die zogenaamd uit het Twentse land kwamen. Helaas, ik hoor en zie ik dat het niet waar is, dat het niet klopt. Het taalgebruik is niet kloppend, niet consequent en leidt me daardoor enorm af van het verhaal. De taal wordt te houterig en komt niet meer uit het personage.

"Van God los" speelt zich af in Limburg. Alles in de film ademt Limburg. En dan is het spreken van de Limburgse taal passend. Het vraagt dan van de acteurs een uiterste inspanning om dit zo waarachtig mogelijk te doen. De acteur geeft de kijker de indruk dat hij naar een echte Limburger kijkt.

Een mooi "groter" voorbeeld vind ik Meryl Streep in haar rol als The Iron Lady, mevr. Thatcher. Ze heeft zich de typische Britse toon en taal eigen kunnen maken en dat is geen sinecure. En juist dat maakt dat de film blijft boeien. Omdat het geheel klopt. Elk sprankje Amerikaans accent zou het effect teniet hebben gedaan.

Taal in theater en film is ook gewoon maar taal. Je kunt alles op 1001 manieren zeggen, en daarin breng je altijd jezelf mee. Dat is mooi, want daardoor blijft ook de zoveelste interpretatie van Hamlet boeiend. En hoe mooi en rijk de taal van Shakespeare ook is, uiteindelijk gaat het niet om de tekst maar om de betekenis. Wat wil je er mee zeggen? Waarom zeg je het juist op deze manier? Waarom juist nu tegen deze persoon? Wat wil je bereiken en waarom doe je dat dan met deze woorden? Dat zijn allemaal vragen die een acteur onderzoekt voor hij de rol gaat spelen. Dat onderzoek is soms best lastig, maar is uiteindelijk heel verrijkend. Want alleen als je dat doorgrond hebt en hebt kunnen vinden hoe jij je met de tekst verbindt, dan krijgt de tekst een laag die onder de woorden ligt.

"Hallo".

Bedenk je op hoeveel manieren je dit woord kunt uitspreken. En hoeveel interessante lagen je onder dat ene woord kunt leggen. Dat is waar het bij theater en film over gaat. Niet de woorden, maar dat wat je er mee wilt zeggen. En eerlijk, in films waarin Nederlands sprekende acteurs een dialect moeten gaan spreken dat ze niet beheersen, dan ligt de focus op het technisch goed uitvoeren van het dialect, niet op de betekenis. Voor mij gaat de waarde van de woorden dan verloren. Jammer, toch?

Daarom, juist daarom laat ik in mijn lessen dit soort fragmenten zien. Om mensen hiervan bewust te maken. Want taal ja, dat is me niet nogal een ding....

Mooi toch?

Dingen die ik leer probeer ik ook in mijn lessen in te zetten. Meer weten over mijn lessen? Ga naar workshops en trainingen op mijn website voor een overzicht van het hele aanbod