Veiligheid voor alles
Uit Tips en Weetjes over Trainingsacteren 69
Een collega vertelde me dat in een training veiligheid voorop staat. Daar ben ik het mee eens. Ik vroeg haar hoe ze dat dan doet? Ik vind het altijd fijn om over dit soort essentiele zaken met een collega te sparren.
Iedereen heeft zo zijn eigen manier om een veilig leerklimaat te scheppen. Dat kan zijn door heldere voorwaarden vooraf, afspraken over dat de informatie binnenskamers blijft, dat je altijd stop mag zeggen, dat oefenen een uitnodiging is, geen verplichting, en dat de lat niet hoog hoeft te liggen, want dat je altijd opnieuw kunt beginnen.
Zelf heb ik ook zo'n 'riedel' voorafgaand aan mijn inzet als trainingsacteur. Ik kies ook vaak in samenspraak met de trainer voor een kennismaking aan het begin, waarin ik bevraagd mag worden. Vaak is het meteen een mooie oefening om het onderscheid tussen open en gesloten vragen helder te krijgen of het oefenen in doorvragen.
Wat me na het gesprek met de collega vooral is gaan bezig houden is de vraag voor wie mijn verhaal dan veilig is. Het is namelijk nogal een gestuurde boodschap, waarvan ik niet weet of die werkelijk voldoet aan de behoeftes van de groep. Hoe weet ik wat zij als veilig ervaren? Hoe weet ik of mijn openheid vertrouwen geef? Natuurlijk, ik stel vaak de vraag na die eerste kennismaking of men er vertrouwen in heeft om samen te gaan exploreren, maar wie durft dan nee te zeggen?
Niet waar de behoefte van de groep of de individuele deelnemer ligt, noch maak ik mijn laatste vraag open. Ik geef dus eigenlijk geen ruimte, is mijn conclusie over mijn werkwijze, en hoe veilig is dat?
Ik denk altijd dat mensen zich veilig en comfortabel voelen als ik met hen werk. Vaak hoor ik dat aan het eind: "met jou was het wel fijn" of "Jij bent gelukkig rustig" of "met jou durft ik het wel". Dat is mooi, maar het is ook het ervaren van veiligheid door voortschrijdend inzicht. Aan het begin van de training heeft er misschien een berg aan weerstand gezeten die in de weg stond om dit gevoel een hele training te hebben. Ook dat is, weet ik, maar een aanname, maar 't houdt me wel bezig als ik pas aan het eind een soort opluchting hoor.
Nadat ik een verdiepingstraining over ACT (Acceptance and Commitment Therapy) volgde realiseer ik me dat mijn vraagstelling weinig gericht is op het zelfvermogend denken van de groep. Ik kan niet weten wat voor de één veilig is en of dat het zelfde is voor de ander. Ik heb informatie van de groep en de individuele groepsleden nodig om te weten hoe ik de leersituatie voor ieder persoonlijk veilig kan maken.
Nu denk ik wat raar eigenlijk dat ik niet eerder vragen stelde als:
- Wat betekent het woord veilig voor jou?
- Hoe ziet dat (betekenis) er uit?
- Kun je dat ergens in je lijf voelen en waar voel je dat?
- Wanneer/wat ervaar je dat het niet veilig is?
- Hoe kan ik je helpen om het veilig te maken en houden?
- Ben je bereid om het samen aan te gaan?
Met dit inzicht wil ik het 'zorgen voor veiligheid in de groep' anders aan gaan vliegen. Alles draait om de individuele beleving van veiligheid. Het is dan ook is het van groot belang die persoonlijke veiligheid te onderzoeken:
- Als groepen of individuen in eerdere trainingen negatieve ervaringen hebben opgedaan in het werken met trainingsacteurs
- Als iemand nog nooit met een acteur gewerkt heeft en het ontwijkt omdat hij niet weet wat hij kan verwachten
- Als iemand de werksituatie of de groep als onveilig ervaart
- Als er persoonlijke of werkgerelateerde issues zijn waardoor iemand niet (voldoende) aansluit
- Als niet duidelijk is waarom iemand niet wil
Wie weet lukt het dan om een 'nee ik wil niet oefenen' een stukje om te buigen naar 'ik ben nieuwgierig'. Misschien is dat voor dat moment al een leerervaring die voldoende is: dat iemand over een angst heen durft te gaan kijken en nieuwsgierig zijn.
Dat zou toch mooi zijn?
