Dat 'bekken-gevoel'

Uit Acteren is een Vak 41

Mijn eerste impuls was... ". Recapitulerend kunnen we soms benoemen wat onze impuls was. We kunnen ook zeggen of we daarop gereageerd hebben. "Mijn eerste impuls was om een klap te geven, maar ik heb me ingehouden." Afhankelijk van de omstandigheden kan dat een wijze beslissing zijn. Soms hoor ik alleen "Ik heb me ingehouden." het kan dan moeiljiker zijn om de impuls die daaraan vooraf ging te benoemen. Maar er was wel "iets".

We hebben onze impulsen niet voor niets. We noemen het ook wel een instinctieve reactie. De meest krachtige impulsen zijn te vinden in ons oerbrein. Ze zijn een soort stille kracht die ons helpt als we "het niet meer weten", in een situatie die voor ons gevaarlijk is. Het oerbrein geeft ons drie manieren om te reageren: Fight, Flight of Freeze (Vecht, Vlucht, Verdwijn-bevriezen). We kunnen daar geen keus in maken. Het oerbrein zet de reactie 'aan' en we kunnen niet anders dan volgen.

De fight flight freeze reactie is voor het eerst vastgesteld bij dieren, door de Amerikaanse fysioloog Walter Bradford Cannon (1871-1945).Als ze in het nauw gebracht worden reageren ze vaak op drie manieren: ze vechten, vluchten of verstijven (houden zich dood). De reacties ontstaan doordat er hormonen als adrenaline en noradrenaline vrijkomen in hun bloed. Hierdoor versnelt hun ademhaling, stijgt hun hartslag, gaat hun bloeddruk omhoog, vertraagt de activiteit van hun spijsverteringsstelsel, enzovoort. Zo komen de dieren op scherp te staan en dat is nodig, want ze moeten snel reageren op een bedreigende situatie en dat kost veel energie.

Folow your instinct.

Bij mensen zijn de reacties vaak minder fysiek, maar niet minder sterk. Ook bij ons vertraagt de activiteit van het spijsverteringsstelsel. Als je in een gespannen situatie zit heeft dat invloed op je hongergevoel. Gelukkig maar, want er wordt alertheid van je gevraagd en dan helpt denken aan een broodje hamburger niet echt.

In communicatie wordt vechten bijvoorbeeld dat we gaan ruziën met woorden, vluchten betekent dan dat we instemmen met alles wat gezegd wordt of dat we letterlijk vluchten en uit de situatie willen gaan. Bevriezen houdt in dat we uit contact gaan met onszelf (verdwijnen).  Het is altijd een door de impuls aangestuurde reactie.

In het 'echte leven', zonder mogelijk gevaarlijke omstandigheden, staan we echt niet altijd stil bij alles wat we van plan zijn te gaan zeggen. We zijn niet altijd weloverwogen in onze reacties. Zodra het denken (hoofd) en het gevoel (hart) mee gaat doen hebben we de impuls (bekken) overgeslagen. In het kort als er geen directe noodzaak van reageren is: je voelt de impuls, maar je gevoel twijfelt en je gedachtes wegen af. De reactie die je geeft komt vanuit hart of hoofd, niet meer vanuit het bekken. In veel omstandigheden kan dit een PRIMA! oplossing zijn. En soms een gemiste kans omdat je eerste impuls vaak het meest zuiver aangeeft wat er gaande is. Uiteindelijk wordt je reactie 'beloond' door het effect daarop.

Vanuit het bekken

Acteren gaat over spelen op impulsen. Voorwaarde om dat te kunnen doen is dat je je impulsen gaat leren herkennen. Mijn mentor zei altijd: "Als je tegenover een Boa Constrictor staat is het simpel: het is de slang of jij." Dat is de snelheid waarmee je moet kunnen reageren.
Daar waar in de werkelijk beangstigende situatie je oerbrein je reactie bepaalt zoek je hier wel ook die impulsen op, maar zonder een aanleiding van gevaar. De acteur verkent zijn eigen impulsen-pallet verkennen door razendsnelle reacties te geven; door te leren hoe je kunt reageren zonder er eerst over na te denken, zonder dat er een angst is die je brein overneemt.

In spel is dat essentieel. Het helpt je in het moment te blijven en alle (goed voorbereide en bekende) teksten die je hoort als nieuw en op dat moment te ervaren. Wat je medespeler doet moet door jou als "voor het eerst" ervaren kunnen worden. Alleen dan kan je vanuit de impuls die je medespeler bij jou 'aanzet' reageren.
Stanislavski zei: "Er is alleen maar nu. Elke fractie van een seconde eerder of later maakt het onecht."

Daarnaast zijn impulsoefeningen ook vaak hilarisch, en heel aanstekelijk. Een sterke combinatie van plezier en ontdekken. Ik hou d'r wel van.

Mooi toch?

Dingen die ik leer probeer ik ook in mijn lessen in te zetten. Meer weten over mijn lessen? Ga naar workshops en trainingen op mijn website voor een overzicht van het hele aan