Het magische "als..."

Uit Acteren is een Vak 23

Een schrijver zit aan zijn tafel en bedenkt situaties die, al dan niet geinspireerd door het eigen leven, echt zouden kunnen gebeuren, of die de fantasie 'aanzetten'.

Bij dat laatste denk ik bijvoorbeeld aan SF films, de Harry Potter serie, films die zich afspelen in de oertijd, de renaissance, op andere planeten enzovoorts. Films of toneelstukken waarbij we weten: "als" dit zou bestaan, dan zou het mogelijk zo kunnen zijn dat het er zo uitziet, of zo gaat als getoond en beschreven. Dat "als" gebruikte Stanislavski ook als instrument voor acteurs. 

Als jij een rol moet spelen van een fictief personage, een sprookjesfiguur of niet bestaand wezen, dan is het aan jou hoe je die, uiteraard in samenspraak met je regisseur, vorm geeft. Hoe zou zo'n karakter zich bewegen, hoe verhoudt hij zich tot andere wezens/mensen. Heeft hij emoties, en zijn die gelijk aan wat wij kennen. Is hun uitingsvorm ook hetzelfde. Een mooi voorbeeld vind ik altijd een robot die maar niet begrijpt wat dat gedoe is met water dat uit ogen van mensen kan komen. Bij dat water verandert ook hun gedrag, dus de voorspelbaarheid die de robot kent wordt verstoord. Het is interessant om zo'n robot te spelen en de wereld opnieuw te bekijken alsof je hem voor het eerst ziet. 

Natuurlijk zijn we geen robot. Maar stel je voor: ALS je er een zou zijn, ALS je niets wist van menselijk gedrag, hoe zou je er dan tegenaan kijken? 

Dit is zo'n "als" situatie. We hoeven namelijk niet alles al te weten. Ik zeg ook vaak: we hoeven geen moordenaar te zijn om er een te kunnen spelen. Gelukkig niet. Maar waar je naar op zoek gaat is hoe jij je zou gedragen ALS je in een situatie beland was waarin je niet anders kon dan ... 

Hoe zou jij nieuwsgierig zijn als je nog niks wist? Hou zou jij reageren op het verlies van een geliefde: wat als jouw vader/moeder/partner/kind niet meer thuis kwam. Wat (zou je doen) als jij in een donkere steeg zou lopen waar je voetstappen achter je hoort maar niets kunt zien? Wat (zou je doen) als je wakker wordt in een omgeving die je niet kent. 

Met "Wat als" spreek je je eigen verbeelding aan. Daar waar je in je voorbereiding niets uit je eigen geheugen kunt gebruiken, omdat je geen vergelijkbare situatie hebt meegemaakt als je personage, of een andere die hetzelfde gevoel oproept, ga je op zoek naar hoe jij zou doen als... Stanislavski noemt het het "Magische als". Omdat het gaat over je verbeelding, over iets wat niet is, en toch wel bruikbaar.

"Wat als" opdrachten zijn ook leuk in acteertrainingen. Laatst had ik een oefening waarin deelnemers konden kiezen: waren ze een jong kind, van 1,5 of 2 jaar, of een demente bejaarde. Hoe kijk je rond als je dingen nog niet weet, of niet meer weet. In beide gevallen zie ik een ontdekkingsreis van de student, maar het verschil is groot! Je merkt hoe lastig het kan zijn om dingen die je al weet uit te schakelen en er werkelijk fris weer tegenaan te kijken. En hoe verschillend je ontdekt als je iets wel al geweten hebt, of voor het eerst ervaart. Ook als kijker is het super interessant om te zien. 

Mooi toch?

Dingen die ik leer probeer ik ook in mijn lessen in te zetten. Meer weten over mijn lessen? Ga naar workshops en trainingen op mijn website voor een overzicht van het hele aanbod